Uran

Uran
⛢
Ilustracja
Uran uchwycony przez Voyagera 2 – pierwszą i jak dotąd jedyną sondę goszczącą w tych rejonach
Odkrywca

William Herschel

Data odkrycia

13 marca 1781

Sposób odkrycia

obserwacja teleskopowa

Charakterystyka orbity (J2000)
Ciało centralne

Słońce

Półoś wielka

2,87246×1012 m
19,201 au[1]

Obwód orbity

18,029 Tm
120,515 au

Mimośród

0,04716771[1]

Perycentrum

2,74130×1012 m
18,637 au[1]

Apocentrum

3,00362×1012 m
19,748 au[1]

Okres orbitalny

30 685,4 d
84,011 lat[1]

Synodyczny okres obiegu

369,66[1]

Prędkość ruchu

6,49–7,11 km/s
średnio: 6,80 km/s[1]

Długość węzła wstępującego

74,22988°[1]

Argument perycentrum

96,73436°[1]

Nachylenie orbity

0,772°[1]

Charakterystyka fizyczna
Typ planety

gazowy olbrzym

Masa

8,6813×1025 kg
(14,54 M🜨)[1]

Promień

25 362 km[a]
(3,981 R🜨)[1]

Promień równikowy

25 559 km[a]
(4,007 R🜨)[1]

Promień biegunowy

24 973 km[a]
(3,929 R🜨)[1]

Spłaszczenie

0,02293[1]

Pole powierzchni

8,084×109 km²
(15,849 Ziemi)[1]

Objętość

6,833×1013 km³
(63,08 Ziemi)[1]

Gęstość

1271 kg/m³[1]

Okres obrotu

−17,24 h[1] (obrót wsteczny)

Prędkość obrotu

9320 km/h
2,59

Nachylenie osi obrotu

82,23°[1]

Przyspieszenie grawitacyjne

8,87 m/s²[a]
(0,905 g)[1]

Prędkość ucieczki

21,3 km/s[1]

Albedo

0,488[1]

Irradiancja

3,69 W/m² (0,0027 ziemskiej)[1]

Temperatura powierzchni

76 K[a][1]

Satelity naturalne

28[2] (księżyce Urana)

Skład atmosfery

według objętości[1]:

Urangazowy olbrzym, siódma od Słońca planeta Układu Słonecznego, trzecia pod względem wielkości i czwarta pod względem masy. Nazwa planety pochodzi od Uranosa, greckiego boga, uosobienia nieba (klasyczna greka: Οὐρανός), ojca Kronosa (Saturna) i dziada Zeusa (Jowisza). Choć jest widoczny gołym okiem[b] podobnie jak pięć innych planet, umknął uwadze starożytnych obserwatorów z powodu małej jasności i powolnego ruchu po sferze niebieskiej[4]. William Herschel ogłosił odkrycie planety 13 marca 1781, po raz pierwszy w historii rozszerzając znane granice Układu Słonecznego. Uran to również pierwsza planeta odkryta przy pomocy teleskopu.

Uran budową i składem chemicznym przypomina Neptuna, a obie planety mają odmienną budowę i skład niż większe gazowe olbrzymy: Jowisz i Saturn. Astronomowie czasem umieszczają je w oddzielnej kategorii „lodowych olbrzymów”. Atmosfera Urana, chociaż składa się głównie z wodoru i helu (podobnie jak atmosfery Jowisza i Saturna), zawiera więcej zamrożonych substancji lotnych (tzw. lodów) niż atmosfery większych planet-olbrzymów; są to substancje takie jak woda, amoniak i metan oraz śladowe ilości węglowodorów[5]. Jest najzimniejszą atmosferą planetarną w Układzie Słonecznym; minimalna temperatura to 49 K (−224 °C). Ma ona złożoną, warstwową strukturę. Uważa się, że jej najniższe chmury tworzy woda, a najwyższa warstwa chmur jest utworzona z kryształków metanu[5]. Z kolei wnętrze Urana składa się głównie z lodów i skał[6].

Podobnie jak inne planety-olbrzymy, Uran posiada system pierścieni, magnetosferę i liczne księżyce. System Urana ma unikatową konfigurację wśród planet, ponieważ jego oś obrotu jest silnie nachylona i znajduje się prawie w płaszczyźnie orbity planety. W tej sytuacji jego biegun północny i południowy leżą tam, gdzie równik większości innych planet[7]. Widziane z Ziemi pierścienie Urana czasami układają się wokół planety jak tarcza łucznicza, zaś regularne księżyce planety krążą wokół niej jak wskazówki zegara, a w pobliżu równonocy (jak na przełomie 2007 i 2008 roku) pierścienie planety są ustawione krawędzią do osi obserwacji. W 1986 obrazy z sondy Voyager 2 pokazały Urana jako planetę praktycznie pozbawioną wyróżniających się cech powierzchni w świetle widzialnym, bez pasm chmur i burz podobnych do istniejących na pozostałych planetach-olbrzymach[7]. Jednak w pierwszej dekadzie XXI w. obserwacje z Ziemi ukazały oznaki zmian pór roku i zwiększonej aktywności zjawisk pogodowych, gdy Uran zbliżył się do równonocy. Prędkość wiatru na Uranie może osiągnąć 250 metrów na sekundę (900 km/h)[8].

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie fact
    BŁĄD PRZYPISÓW
  2. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie newmoons
    BŁĄD PRZYPISÓW
  3. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie pap0913
    BŁĄD PRZYPISÓW
  4. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie MIRA
    BŁĄD PRZYPISÓW
  5. a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Lunine1993
    BŁĄD PRZYPISÓW
  6. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Podolak1995
    BŁĄD PRZYPISÓW
  7. a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Smith1986
    BŁĄD PRZYPISÓW
  8. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Sromovsky2005
    BŁĄD PRZYPISÓW


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW

Powered by Karmy dla zwierząt | Słownik synonimów