Merkury

Ten artykuł dotyczy planety. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Merkury

Zdjęcie z sondy Messenger przedstawiające Merkurego w naturalnych kolorach
Odkrywca	nieznany; planeta znana w starożytności[1]
Charakterystyka orbity (J2000)
Ciało centralne	Słońce
Półoś wielka	57 909 050 km 0,387098 au[2]
Obwód orbity	3,6×1011 m 2,406 au
Mimośród	0,2056[1]
Perycentrum	46 000 000 km 0,3075 au[1]
Apocentrum	69 820 000 km 0,4667 au[1]
Okres orbitalny	87,969 dni (0,241 lat)[1]
Synodyczny okres obiegu	115,88 d[1]
Prędkość ruchu	58,98–38,86 km/s, średnio: 47,36 km/s[1]
Długość węzła wstępującego	48,33167°[1]
Argument perycentrum	29,12478°[1]
Nachylenie orbity	względem ekliptyki: 7,00487°[1] względem równika słonecznego: 3,38°
Charakterystyka fizyczna
Typ planety	planeta skalista
Masa	3,3011×1023 kg[1] (0,055 M🜨)
Promień równikowy	2439,7 km (0,383 R🜨)[1]
Promień biegunowy	2439,7 km (0,384 R🜨)[1]
Spłaszczenie	0,000 [1]
Pole powierzchni	7,5×107 km² (0,147 Ziemi)
Objętość	6,083×1010 km³ (0,0562 Ziemi)[1]
Gęstość	5427 kg/m³[1]
Okres obrotu	58 d 15 h 26 m
Prędkość obrotu	10,892 km/h (na równiku) 0,003026
Nachylenie osi obrotu	0,034°[1]
Przyspieszenie grawitacyjne	3,70 m/s² (na równiku) (0,378 g)[1]
Prędkość ucieczki	4,3 km/s[1]
Albedo	0,142[1]
Temperatura powierzchni	100–700 K średnio: 442,5 K
Satelity naturalne	brak[1]
Charakterystyka atmosfery
Ciśnienie atmosferyczne	ok. 10−10 Pa[3]
Skład atmosfery	Tlen: 42,0% Sód: 29,0% Wodór: 22,0% Hel: 6,0% Potas: 0,5% Pozostałe: argon, dwutlenek węgla, woda, azot, ksenon, krypton, neon: 0,5%
Multimedia w Wikimedia Commons

Merkury – najmniejsza i najbliższa Słońca planeta Układu Słonecznego. Jako planeta dolna znajduje się dla ziemskiego obserwatora zawsze blisko Słońca, dlatego jest trudna do obserwacji. Mimo to należy do planet widocznych gołym okiem i była znana już w starożytności. Merkurego dojrzeć można jedynie tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie Słońca.

Ukształtowanie powierzchni Merkurego przypomina Księżyc: są na nim liczne kratery uderzeniowe i pozbawiony jest on atmosfery. Temperatura powierzchni waha się od −173 °C do 427 °C. W przeciwieństwie do Księżyca, planeta ma jednak duże żelazne jądro, generujące pole magnetyczne stukrotnie słabsze od ziemskiego^[4]. Rozmiar jądra sprawia, że Merkury ma jedną z największych gęstości spośród planet Układu Słonecznego^[5] (Ziemia ma nieznacznie większą gęstość). Merkury nie ma naturalnych satelitów.

Pierwsze udokumentowane obserwacje Merkurego sięgają pierwszego tysiąclecia p.n.e. Starożytni Grecy początkowo uważali, że są to dwa ciała niebieskie: pierwsze widzialne tylko przed wschodem Słońca (nazywali je Apollo), drugie widzialne tylko po zachodzie Słońca (nazywali je Hermesem)^[6]. Starożytni Egipcjanie, Chaldejczycy oraz późniejsi astronomowie greccy wiedzieli, że Merkury widoczny o poranku i wieczorem jest tą samą planetą. Było to znane Egipcjanom już około 1150 roku p.n.e. Za sprawą szybkiego ruchu planety, powodowanego jej krótką orbitą, Rzymianie nadali planecie nazwę na cześć posłańca bogów i patrona handlarzy – Merkurego. Symbol astronomiczny planety to stylizowana wersja kaduceusza Hermesa^[7].

W porównaniu z innymi planetami Układu Słonecznego o Merkurym wiadomo stosunkowo niewiele; ze względu na problemy natury technicznej zbadały go dotychczas tylko dwie sondy. Pierwsza z nich – Mariner 10 – w latach 1974–1975 trzykrotnie przeleciała obok Merkurego i wykonała mapy 45% powierzchni. Sonda MESSENGER w 2008 i 2009 roku dokonała trzech przelotów obok planety, po czym w latach 2011–2015 badała ją z orbity jako sztuczny satelita. Wystrzelona w 2018 roku sonda BepiColombo ma dotrzeć na orbitę wokół Merkurego w 2025 roku.